​De tijd is een ongrijpbaar ding. Hij is een vanzelfsprekend onderwerp in ons leven - vaak omdat we er te weinig van hebben - maar hij is tegelijkertijd ook een onwezenlijk fenomeen. Het verleden bestaat niet (meer), de toekomst is er (nog) niet en het heden is ongrijpbaar. Zodra je ‘nu’ zegt of denkt, is het moment alweer voorbij. De tijd kan onze vriend zijn, die alle wonden heelt, maar hij is ook de vijand die onze jeugd steelt; hij is de grondslag van onze vergankelijkheid.  

Muziek is bij uitstek de kunst van de tijd: anders dan literatuur of schilderkunst, is muziek onlosmakelijk verbonden met een concrete tijdsduur; ze kan daaraan niet ontsnappen. Een muziekstuk duurt bijvoorbeeld precies 4 minuten en 33 seconden. Voor componisten en musici is de tijd een van de belangrijke ingrediënten van hun vak. Dat blijkt al uit het Italiaanse woord voor tijd: tempo, een van de sleutelbegrippen uit de muziekpraktijk. ‘Tempo’ is het fenomeen waar muziek en tijd elkaar op de meest directe manier ontmoeten.  

Maar hoe we de tijd beleven is een heel andere kwestie. Honderd jaar geleden stierf Marcel Proust, auteur van À la recherche du temps perdu. Toen Proust leefde, was de meetbare tijd een belangrijk onderwerp. Aan het begin van de negentiende eeuw had elk dorp nog zijn eigen tijdzone. De middag was wanneer de zon op haar hoogste punt stond. De komst van de spoorwegen maakte het noodzakelijk om de klokken van de verschillende haltes op een traject op elkaar af te stemmen.  

In À la recherche du temps perdu verloopt het narratief niet bepaald volgens de lineaire kloktijd. Centraal in Prousts oeuvre staat de mémoire involontaire, met als beroemde voorbeeld de herinneringen aan zijn kindertijd die een madeleine bij hem oproept. Zijn interesse gaat uit naar de ‘verloren’ tijd, die in het laatste deel van zijn cyclus ‘hervonden’ wordt. In deze festivaleditie duiken we in de muzikale wereld van Proust. Welke rol speelt de muziek in zijn oeuvre? Naar welke muziek luisterde hij? Welke componisten kende hij?  

Maar vooral exploreren we de verhouding van tijd en muziek in brede zin. Wat doet muziek met onze tijdsbeleving? Wat doen de repetitieve patronen van de minimal music met ons brein? En wat blijft er nog over van de kloktijd wanneer we naar Bruckners Negende symfonie luisteren? 

Twintig dagen lang zetten we onze horloges gelijk met die van de meest uiteenlopende componisten en musici. We kunnen de tijd niet vastpakken, maar aan de hand van muziek kunnen we hem wel voelbaar maken. In de klanken van de eeuwenoude gregoriaanse metten tot de allernieuwste composities van vandaag, beleven we de tijd in al zijn gedaantes: vluchtig en eeuwig tegelijkertijd. 

Veerle Simoens  
Artistiek en algemeen directeur 

Programma

• 10 september: Officum met Psallentes en Silbersee (Klein Begijnhof) 
• 11 september: Whispering Leaves  
• 12 september: Feestelijk openingsconcert: Looping Time met Evelyn Glennie en O/Modernt o.l.v. Hugo Ticciati (Sint-Baafskathedraal) 
• 13 september: Visions of Eden met Joyce Di Donato en Il Pomo d'Oro o.l.v. Maxim Emelyanychev (Muziekcentrum De Bijloke) 
• 16 september: OdeGand Oeverture met the Naghash Ensemble of Armenia en Symfonieorkest Vlaanderen (‘t Kuipke) 
• 17 september: OdeGand Slotspektakel met Frederik Sioen & Osama Abdulrasol en het 9000 Youth Collective, Ondrej Kuru en Irene Àlvarez (‘t Kuipke)
• 20 september: Gidon Kremer en Kremerata Baltica 100! (Opera Gent) 
• 22 september: Bamberger Symphoniker o.l.v. Jakub Hrusa met Ligeti’s Lontano en Bruckner 9 (Sint-Baafskathedraal) 
• 23 september: The ECMA Project met Nerida Quartett, Trio Pantoum en Trio Ernest (MIRY Concertzaal) 
• 24 september: Le salon de Proust met Stephanie Huang & Jean-Claude Vanden Eynde, Jan Michiels en Bart Vandenbogaerde & Margarita Höhenrieder (du côté Kouter) 
• 25 september: KidsOdeGand met Frisse Oren en Oorkaan (Muziekcentrum De Bijloke) 
• 27 september: Ein deutsches Requiem, Brahms troostrijke afscheidsmuziek met het koor en orkest van Opera Ballet Vlaanderen (Sint-Baafskathedraal) 
• 28 september: Vonken aan de piano met Lukáš Vondráček (MIRY Concertzaal)