Lange brieven krijgen ze, van mensen die geroerd zijn door hun recentste voorstelling Amor. Jaco Van Dormael en Michèle Anne De Mey – partners in de kunst en in het leven – gingen dan ook persoonlijker dan ooit te werk. Ze vertrokken van de bijna-doodervaring van Michèle Anne en bouwden er een intiem en verbeeldingsvol stuk rond. De barokke soundtrack wordt in Gent voor het eerst live uitgevoerd. “Wat een cadeau.”

Canada 2016. Na een lange wandeling bij min dertig wordt choreografe Michèle Anne De Mey geveld door een thermische shock en belandt ze in coma. Haar partner, filmmaker Jaco Van Dormael – bekend van onder meer Le Huitième Jour en Mr. Nobody – kan alleen maar toekijken. Het is net die blik van de buitenstaander die Michèle Anne blijft intrigeren. Ze besluit hem te combineren met haar eigen verslag van haar wonderlijke reis naar de rand van de dood. Het resultaat heet Amor.

Waarom wilde je zo’n persoonlijke ervaring delen met het publiek?

De Mey: “Het was zo’n kapitale gebeurtenis dat het zich simpelweg opdrong. In mijn leven is er echt sprake van een ‘voor’ en ‘na’. Ik wilde dat artistiek markeren, en de timing zat juist. Onze twee eerdere voorstellingen, Kiss & Cry en Cold Blood (uit 2011 en 2016, red.), waren in collectief gemaakt en ik had nood aan opnieuw alleen op de scène staan. Vermits ik stilaan richting de zestig ging, wilde ik het bovendien graag hebben over het verglijden van de tijd, over jeugd, vrouwelijkheid en herinnering. Dat kon allemaal in Amor. Het klinkt misschien vaag, maar het uitgangspunt was die voor mij zeer reële bijna-doodervaring. Daar was niets esoterisch aan.”

Van Dormael: “Ze vertelde me erover in concrete termen. Ze had het over een stil, wit vacuüm, over een visioen waarin haar dichtste naasten in een uitbarsting van liefde verenigd werden. Dit riep bij mij ook de vraag op naar hoe ons bewustzijn verandert als de bloedtoevoer naar onze hersenen tijdelijk afgesloten wordt. Ons brein is iets chemisch dat ook blijkt door te werken als het niet meer bevloeid wordt. Dat werd ons bevestigd door een neuroloog uit Luik, die al jaren bijna-doodervaringen bestudeert en met wie we intense gesprekken voerden. Hij had natuurlijk ook niet alle antwoorden, maar dat maakt het net boeiend. Ik vind het belangrijk te beseffen dat er naast wat wij de werkelijkheid noemen nog zoveel andere dingen bestaan: dromen, veranderde waarnemingen. Ze zijn misschien minder courant, maar zeker even waardevol.”

U wilde meteen aan Amor meewerken?

Van Dormael: “Op een ochtend kwamen Michèle Anne en ik uit de badkamer en vroeg ze me of ik dit verhaal wilde regisseren. Ik hapte meteen toe, want net als Michèle Anne vond ik het dubbele standpunt interessant: zij had iets diep en intiems meegemaakt, terwijl ik dat van aan de buitenkant had geobserveerd. Door die twee samen te brengen, kom je tot een derde oogpunt: die van de voorstelling. Ik weet natuurlijk nooit of ik mijn vrouws ervaring juist evoceer, maar ik zette de verbeelding aan het werk. Daarin zit het woord ‘beeld’; ik zocht beelden bij haar beleving.”

De Mey: “Het publiek ziet wolken, bossen, landschappen – allemaal dingen die de schoonheid benaderen van wat ik in mijn Canadese coma gewaarwerd.”

Jullie gebruiken niet alleen videobeelden, maar ook barokmuziek en zelfs magische trucs?

Van Dormael: “Omdat het in Michèle Annes visioen onder meer ging om de afwezigheid van zwaartekracht en tijd bouwen we vertragingen en ontdubbelingen in in de beelden, net zoals muzikanten loops gebruiken. Daardoor danst Michèle Anne soms een sextet terwijl ze nochtans alleen op scène staat. Ze beweegt ook zwevend, alsof gravitatie geen vat meer op haar heeft. We kregen hiervoor de hulp van nieuwe magiërs en levitatiespecialiste Fatou Traoré.”

De Mey: “Dit is geen documentaire, geen letterlijke reconstructie van mijn ervaring. Die fungeerde alleen als opstap naar een totaalbeleving, waarmee we een thema of zelfs de werkelijkheid willen overstijgen. Anders kan ze ook niet bij anderen resoneren, en daar draait het toch om.”

Hoe zijn de reacties?

De Mey: “Zeer positief. Ik krijg lange brieven, van mensen die verward zijn nadat ze zelf een bijna-doodervaring hadden, maar ook van anderen die in Amor iets van zichzelf terugvonden. Dat doet me enorm plezier.”

Van Dormael: “Ik ben erg geraakt door Michèle Anne te zien dansen. Vijfenzeventig minuten lang draagt zij het stuk, in haar eentje. Ik bewonder ook hoe ze als zestigjarige dingen doet die ze nog niet kon op haar dertigste. Het heeft te maken met haar energie doseren en haar gebaren anders beheersen. Dat vind ik, als ouder wordende man, zeer bemoedigend.”

Is het moeilijk om tegelijk geliefden en collega’s te zijn?

Van Dormael: “We houden ons aan één simpele regel: we praten nooit over het werk aan het ontbijt, in de badkamer of in bed, net voor we het licht uitdoen.” (lacht)

De Mey: “Als koppel creëren is niet altijd evident, maar onze ervaring met Kiss & Cry en Cold Blood hielp ons.”

Gent belooft een nieuwe ervaring te worden, want Amor wordt daar voor het eerst live begeleid door een barokensemble.

Van Dormael: “Dat type muziek sloop erin toen ik botste op de 17de-eeuwse componist Johann Paul Von Westhoff. Een van zijn werken paste perfect bij mijn beeld van Michèle Anne die in een Canadese ambulance afgevoerd wordt. Heel interessant was dat ik via Von Westhoff nog meer tijdgenoten van Bach op het spoor kwam, zoals Heinrich Biber, van wie we de muziek in Amor gingen gebruiken.”

De Mey: “Elke voorstelling die we spelen is bijzonder, maar die in Gent zal extra speciaal zijn vanwege de livemuziek. Zeker voor een danser heeft die iets magisch omdat hij een extra, levende textuur aanbrengt. Gent zal dus echt een cadeau zijn voor ons, en op een manier weer een première.”

Dit hele verhaal baadt in jullie enthousiasme.

De Mey: “Vooral in Amor, met een grote A. Tijdens mijn coma-visioen heb ik zo’n overweldigende liefde gevoeld dat ik er achteraf, eens ik teruggekeerd was naar het hier en nu, over wilde getuigen. Ik heb niemand lessen te geven, maar ik wil graag aan het publiek laten zien dat in dit leven, dat al te vaak een strijd is, liefde de enige en ware leidraad is.”

Interview Katrien Steyaert

AMOR
DI 1 OKT
Opera Gent
Tickets & info